Şiî Tefsir Geleneğinde Şia Düşüncesini Mutedil Çerçeveye Oturtma Çabaları: Seyyid Cemâleddin İstırâbâdî Örneği

Abstract

Şiî geleneğin gövdesi kabul edilen İmâmiyye (Ca’feriyye/İsnâaşeriyye) fırkasının Kur’ân-ı Kerim’de açıkça geçmeyen imâmet nazariyesinin delillendirilmesi için birçok ayeti bağlamından koparma pahasına zorlama yorumlarla Kur’ân’a söyletme çabalarına sıkça rastlanmaktadır. Fakat bu duruma düşmekten imtina edip imâmet nazariyesine makuliyet kazandırmaya çalışan bir kısım tefsir otoriteleri de vardır. Tabersî, Tabâtabâî ve kısmen Tûsî de bunların arasında sayılabilir. Çalışmamıza esas teşkil eden Istırâbâdî ise Şiî düşüncesini mutedil çizgiye oturtmaya çalışanların daha ılımlı bir örneğidir. Birkaç ayet müstesna tutulursa, Istırâbâdî, konunun bağlamını dikkate alarak karşılaştığı her ayet ve kavramı, Sünnî tefsirler ile uyum içerisinde, imâmet ve Ehl-i beyt inancı ile ilişkilendirmez. Bu çalışmada, Istırâbâdî’nin bu tutumu, adı geçen diğer Şiî otoriteler başta olmak üzere Sünni müfessirler ile karşılaştırmalı olarak titiz bir metin analizi yöntemiyle ortaya konulmaya çalışılacaktır.